Πέμπτη 28 Οκτωβρίου 2010

Μελίνα Κανά – Λιζέτα Καλημέρη: Μια εποχή που… μας λείπει



Τη σύγχρονη ελληνική μουσική παραγωγή που κάποιοι την ονομάζουμε «έντεχνη»,  έμαθα νοητά να την μετρώ από την «Εκδίκηση της γυφτιάς» και μετά. Η καταξίωση του Νίκου Παπάζογλου αλλά, κυρίως, η δυνατότητά του να ηχογραφεί δίσκους σε δικό του στούντιο και να πραγματοποιεί συναυλίες που ο ίδιος διοργάνωνε, αποτέλεσε παράδειγμα αυτάρκειας σε με νέα «φουρνιά» καλλιτεχνών αλλά και αυτοπεποίθησης, να δοκιμάσει τις δυνάμεις της έχοντας από κοντά δισκογραφικές εταιρίες και ραδιοφωνικούς σταθμούς.



Δύο από αυτά τα «παιδιά» της τότε νέας γενιάς είναι η Λιζέτα Καλημέρη και η Μελίνα Κανά. Τόσο ίδιες αλλά και τόσο διαφορετικές. Τόσο «αδελφές» αλλά και τόσο μοναδικές, η κάθε μια με ξεχωριστή προσωπικότητα, ύφος, χαρακτήρα και  εκφραστικά μέσα. Η Λιζέτα και η Μελίνα ή αλλιώς… οι αδελφές Κανατά, του κυρ – Γιάννη και της Βιργινίας. Είχα την τιμή να μπω στο σπίτι τους, να μιλήσω αρκετά με τους γονείς τους και να προσπαθήσω να καταγράψω μικρές και μεγάλες λεπτομέρειες που (ίσως) αποτέλεσαν την συγκρότηση των δύο τραγουδιστριών τη στιγμή που βγήκαν στη σκηνή.




Ηταν τα τέλη της δεκαετίας του ’80 κι αυτές ήταν πάντα… αλλόκοτες. Σε παρέες μαθητικές και φοιτητικές άρχισαν να νιώθουν την ανάγκη έκφρασης μέσα από τη μουσική. Πρώτη το επιχείρησε η Μελίνα στο «Πλατώ» γύρω στο 1987. Η Λιζέτα, λίγο μικρότερη, ήταν πάντα… από κάτω και τους άκουγε.


Στην «φωλιά» του «Πλατώ» δεν ήταν δύσκολο να ξεχωρίσει τη Μελίνα ο Σταύρος Κουγιουμτζής. Η συνεργασία με τον Νίκο Μαμαγκάκη ήταν το πρώτο βήμα και με την παρουσία του Νίκου Παπάζογλου δεν άργησε να ανοίξει η πόρτα της «Λύρα». Στο «Πλατώ» γνωρίζει και τον Σωκράτη Μάλαμα που έπαιζε κιθάρα σε διάφορα μαγαζιά και κουβαλούσε ήδη πάνω του «Ασπρόμαυρες ιστορίες», έτοιμες να ηχογραφηθούν στο «Αγροτικόν».


Ο Σωκράτης χαρίζει στη Μελίνα τα τραγούδια «Της μέρας και της νύχτας», δηλαδή ένα ρεπερτόριο που ακόμη και σήμερα εξασφαλίζει καλλιτεχνική οντότητα σε μια τραγουδίστρια χάρη στο «Να βάλω τα μεταξωτά». Χαρίζει όμως και στη Λιζέτα κάτι σημαντικό ο Σωκράτης: Την πρώτη της στιγμή στη σκηνή, εντελώς απροετοίμαστα. Σύμφωνα με την Λιζέτα, που εκείνη την εποχή έπαιζε απλώς λίγη κιθάρα και δεν είχε τραγουδήσει ποτέ ζωντανά, την ρώτησε αν μπορούσε να ανέβει στη σκηνή, αυτή του είπε ναι, κι έτσι έπαιξαν μαζί ένα βράδυ χωρίς να την έχει ακούσει νωρίτερα.



Η Λιζέτα έκανε τον πρώτο της δίσκο με τον Γιώργο Καζαντζή και τον δεύτερο με τον Μιχάλη Χανιώτη ενώ η Μελίνα με τον Θοδωρή Παπαδόπουλο και τον Θανάση Παντελή για να ακολουθήσει ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου. Δεν σκοπεύω να σας απαριθμήσω την δισκογραφία τους. Θέλω απλά να αναφέρω κάποιες κομβικές συνεργασίες, πίσω από τις οποίες βρέθηκαν οι άνθρωποι της «Λύρα» που τότε είχε γραφεία και στη Θεσσαλονίκη με διευθύντρια την Ντόρα Ρίζου και μετά τον Πάνο Μανασή.


«Λύρα» σήμαινε ανθρώπινες σχέσεις, καλλιτεχνική αρτιότητα, ελευθερία στον δημιουργό, τόσο στην επιλογή του ρεπερτορίου όσο και στο ύφος της ηχογράφησης. Δε λέω ότι όλα ήταν αγγελικά πλασμένα εκεί. Δισκογραφική εταιρία σημαίνει ανάγκη για κέρδος αλλά στη «Λύρα» υπήρχε τουλάχιστον επαρκές επίπεδο. Κουλτούρα καλλιτεχνική.



Με την παρέα των δημιουργών δεμένη, το υλικό έτοιμο, την εταιρία δυνατή στην τοποθέτηση των CD στα δισκοπωλεία αλλά και με αρκετούς ραδιοφωνικούς σταθμούς ανά την Ελλάδα να προβάλλουν το έντεχνο ύφος, η πορεία της Μελίνας και της Λιζέτας ξεπέρασε τα όρια της Θεσσαλονίκης. Τις αγάπησαν οι συνάδελφοι, τις παραδέχτηκαν οι παλαιότεροι, ακόμη και οι άσχετοι με το είδος ακροατές διέκριναν το αυθεντικό λαϊκό τους ύφος.



Η Μελίνα είναι, κατά τη γνώμη μου, μία από τις μεγάλες λαϊκές ερμηνεύτριες της χώρας. Η φωνή της είναι η φωνή της ελληνίδας. Εχει κάτι από Μοσχολιού και Αλεξίου. Είναι κουρδισμένη στο παλιό ακουστικό ύφος των τραγουδιστριών που μπορούσαν να σταθούν στο πάλκο μιας ταβέρνας ή στην εξέδρα ενός πανηγυριού αλλά και στη μεγάλη σκηνή μιας συναυλίας. Η Μελίνα έχει φωνή καθαρή και ξέρει να χρησιμοποιεί το μικρόφωνο σωστά για να πει αυτό που πρέπει με τον καλύτερο τρόπο.



Η Λιζέτα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Το «μέταλλο» περνά σε δεύτερη μοίρα. Μπροστά είναι το συναίσθημα. Η ερμηνεία κουβαλά αλήθεια. Το κάθε τραγούδι πρέπει πρώτα να το εμπεδώσει, μετά να το περάσει από το προσωπικό, βιωματικό της φίλτρο και στο τέλος να το ερμηνεύσει σα να διηγείται την ιστορία του. Η «γοητευτική της βραχνάδα» οφείλεται σε έναν πολύποδα. Και να μην τον είχε, έτσι θα τραγουδούσε. Ασθμαίνοντας. Γιατί η Λιζέτα είναι ένα έντονα συναισθηματικό άτομο. Μια άλλη Ελένη Βιτάλη που τραγουδά σπαραχτικά. Το συναίσθημα κυριαρχεί και στις καλλιτεχνικές της συνεργασίες. Κάνει δουλειά μόνον με φίλους, με καλλιτεχνικούς αδελφούς. Γι αυτό δεν πήγε τόσο «μπροστά» όσο θα περίμεναν κάποιοι. Γι αυτό δεν εκμεταλλεύτηκε όπως συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις την μεγάλη αγάπη που της έχει η Χάρις Αλεξίου. Γιατί δεν είναι του χαρακτήρα της.



Εδώ και χρόνια, όπως πολλοί άλλοι καλλιτέχνες, η Μελίνα και η Λιζέτα δε μένουν στη Θεσσαλονίκη. Είναι στην Αθήνα με τις οικογένειές τους γιατί από εκεί μπορούν ευκολότερα να εργαστούν και να ετοιμάσουν τις νέες τους συνεργασίες. Μας λείπουν πολύ, είναι αλήθεια, κι έτσι είπαμε να τις αφιερώσουμε ένα βράδυ στο «Σάρωθρον» με δικά τους τραγούδια, μήπως και καταφέρουμε να τις φέρουμε λίγο πιο κοντά.


Συζητώντας όλες αυτές τις μέρες για να θυμηθούμε συμμετοχές τους σε δίσκους άλλων, σπάνιες εκτελέσεις ή και ζωντανές ηχογραφήσεις διαπιστώσαμε ότι περισσότερο από την παρουσία των δύο γυναικών και τον ήχο των τραγουδιών τους μας έλλειψε… η εποχή τους. Η δεκαετία του ’90 όπου όλα ήταν τόσο διαφορετικά. Η Λιζέτα και η Μελίνα εκπροσωπούν τη δεκαετία του ελεύθερου χρόνου, των καλοκαιρινών συναυλιών, του Μύλου, του Ράδιο Εκφραση, της… δραχμής! Ετσι μας λείπουν ακόμη περισσότερο και θέλουμε να τις κρατήσουμε εδώ…

20 «ακριβά» τραγούδια της Μελίνας και της Λιζέτας

1. Ητανε αέρας – Λιζέτα Καλημέρη (Γ. Καζαντζή – Γ. Χρονά)
2. Να βάλω τα μεταξωτά – Μελίνα Κανά (Σ. Μάλαμα – Γ. Τσατσόπουλου)
3. Παραβάτες – Λιζέτα Καλημέρη (Μ. Χανιώτη – Θ. Παπακωνσταντίνου)
4. Μ’ ένα γιατί – Μελίνα Κανά (Σ. Μάλαμα – Γ. Τσατσόπουλου)
5. Σαλώμη – Λιζέτα Καλημέρη (Λουδοβίκου των Ανωγείων)
6. Γυναίκα της ερήμου – Μελίνα Κανά (Ο. Περίδη)
7. Χαρτορίχτρα – Λιζέτα Καλημέρη (Λουδοβίκου των Ανωγείων)
8. Αρνηση – Μελίνα Κανά (Θ. Παπαδόπουλου – Σ. Παπαδοπούλου)
9. Λες και τα ονειρεύτηκα – Λ. Καλημέρη (Χ. Τσιαμούλη – Α. Αποστολόπουλος)
10. Αερικό – Μελίνα Κανά (Θ. Παπακωνσταντίνου)
11. Δυόσμος και κανέλα – Λιζέτα Καλημέρη (Μ. Χανιώτη – Λ. Καλημέρη)
12. Λένε – Μελίνα Κανά (Σ. Μάλαμα – Μ. Ρασούλη)
13. Σαν καταιγίδα – Λιζέτα Καλημέρη (Γ. Καζαντζή)
14. Φεϊρούζ – Μελίνα Κανά (Θ. Παπακωνσταντίνου)
15. Θα γίνει η αγάπη λημέρι – Λιζέτα Καλημέρη (Αρμός)
16. Μικρούλα στιγμή  Μελίνα Κανά (Θ. Παπαδόπουλου – Σ. Παπαδοπούλου)
17 Ερωτα – Λιζέτα Καλημέρη (Γ. Καζαντζή – Μ. Ρασούλη)
18. Όταν τραγουδάω – Μελίνα Κανά (Θ. Παπακωνσταντίνου)
19. Με τους περαστικούς – Λιζέτα Καλημέρη (Γ. Καζαντζή – Ελένης Φωτάκη)
20. Μόνο κόκκινο – Μελίνα Κανά (Π. Θαλασσινού – Θ. Γκόνη)


3 σχόλια:

  1. νομιζω το ''μιλω για σενα'' απο τον θαναση ειναι ενα απο τα καλυτερα της μελινας...με αγαπη ευχαριστω για το χωρο...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. δεν είναι τυχαίο που η μέγιστη Ελένη Βιτάλη αποκάλεσε "νέα Χαρούλα Αλεξίου" τη Μελίνα Κανά. Την θεωρώ τη σημαντικότερη ερμηνεύτρια των τελευταίων 20 χρόνων και με καταπληκτικό ρεπερτόριο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Την μητέρα τους την έλεγαν Ηλέκτρα οχι Βιργινία ,εκτός κι αν είχε 2 ονόματα και δεν το ξέρω.Υήρξε φίλη και καλήφωνος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή